ಚಳ್ಳೆಹಣ್ಣು ತಿಂದಿದ್ದೀರಾ!

          ಹಣ್ಣಿನ ಗೊಂಚಲುಗಳ ಭಾರಕ್ಕೆ ಬಾಗಿದ್ದ ರೆಂಬೆ. ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಹಳದಿ ಮಿಶ್ರಿತ ತಿಳಿ ಗುಲಾಬಿ ವರ್ಣದ ಹಣ್ಣಗಳು, ನೋಡಲಂತು ತುಂಬಾ ಆಕರ್ಷಣೀಯವಾಗಿದ್ದವು. ಕುತೂಹಲದಿಂದ ಹಣ್ಣು ತಿಂದು ನೋಡಿದರೆ, ಒಗರು, ಹುಳಿ, ಸಿಹಿ ಮಿಶ್ರಿತ ಅಂಟು ರುಚಿ. ಇದರ ಹೆಸರೇ ಹೇಳುವಂತೆ ಒಂದು ಕ್ಷಣ ಚಳ್ಳೆ ಹಣ್ಣು ತಿಂದಂತೇ ಆಯಿತು! ಆದರೆ ತಿನ್ನುವುದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ದೋಷವಿಲ್ಲ.

          ಹತ್ತರಿಂದ ಹದಿನೈದು ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರ ಬೆಳೆಯುವ ಈ ಮರವನ್ನು ಮಣ್ಣಡಕೆ, ಕಿರಿಚೆಳ್ಳೆ ಮರ, ತುಳುವಿನಲ್ಲಿ ಉರ್ಸಲ್ಲೆ, ಇಂಗ್ಲಿಷ್‍ನಲ್ಲಿ ಸೆಬೆಸ್ಟನ್ ಪ್ಲಮ್ (Sebestan Plum), ಆಸ್ಸಿರಿಯನ್ ಪ್ಲಮ್ (Assyrian Plum) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಚೆಡ್ಲು, ಚಳ್ಳಂಟ ಎಂದು ಸಂಸ್ಕøತದಲ್ಲಿ ಉದ್ಖಾಲಕ, ಬೌವರಕ ಎಂತಲೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಬೊರಾಜಿನೇಸಿ (Boraginaceae) ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಇದರ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರು ಕಾರ್ಡಿಯಾ ಮಿಕ್ಸ ಎಲ್. ಸಿ. (Cordia myxa L. C.)

          ಏಷ್ಯಾ ಮೂಲದ ಗಿಡವಾಗಿರುವ ಇದು ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟದ ಕಾಡು ಹಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ನಯವಾದ ಕಾಂಡವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮರ. ತಳ್ಳನೆಯ ಇಳಿ ಬಿದ್ದ ರೆಂಬೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಡಾಕಾರದ ಚೂಪು ತುದಿಯ ದಟ್ಟ ಹಸಿರು ಎಲೆಗಳು 6-10 ಸೆಂ.ಮೀ ಉದ್ದವಿರುತ್ತವೆ. ಎಪ್ರಿಲ್ ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಮರ ಹೂ ಬಿಡುತ್ತದೆ.  ತೊಟ್ಟನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲದ, ನಸು ಹಳದಿ ಅಥವಾ ಬಿಳಿಯ ಬಣ್ಣದ ಚಿಕ್ಕ ಹೂಗಳ ಗೊಂಚಲುಗಳು ಹಸಿರು ಕಾಯಿಗಳಾಗಿ ಜುಲೈ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಮಾಗಿದ ಹಣ್ಣುಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಹಣ್ಣಗಳು ತಿಳಿ ಹಳದಿ ಅಥವಾ ತಿಳಿ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಿಂದಲೂ ಕೂಡಿರುತ್ತವೆ.

          ಹಣ್ಣಿನೊಳಗೊಂದು ಬೀಜವಿದ್ದು, ಬೀಜವು ಅರೆಪಾರದರ್ಶಕವಾದ ಸಿಹಿ ಮತ್ತು ಅಂಟು ತಿರುಳಿನಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿರುತ್ತದೆ. ತಿರುಳಿಗೆ ಸಿಪ್ಪೆಯು ರಕ್ಷಾ ಕವಚವಾಗಿ ರಚನೆಗೊಂಡಿದೆ. ಸಿಪ್ಪೆಯಿಂದ ಹಣ್ಣನ್ನು ಹೊರತೆಗೆದು ತಿನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಣ್ಣಿನ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬೆರಳುಗಳಿಂದ ಒತ್ತಿದರೆ, ಹಣ್ಣು ಸಿಪ್ಪೆಯ ಒಳಗಿಂದ ಒಮ್ಮೆಲೆ ಹೊರ ಬರುತ್ತದೆ. ಒಳಗೆ ಅಂಟು ನೀರು ಇರುವುದರಿಂದ ಕೈಗೆ ಲೋಳೆಯ ಅನುಭವ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹಲವಾರು ಔಷಧೀಯ ಗುಣಗಳುಳ್ಳ ಈ ಅಂಟು ತಿರುಳು, ಶ್ವಾಸಕೋಶ ಸಂಬಂಧಿ ಕಾಯಿಲೆಗಳಿಗೆ, ಕಫ, ಕೆಮ್ಮು, ಕರುಳುರೋಗ, ಪಿತ್ತಕೋಶದ ಕಾಯಿಲೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಶಮನಕಾರಿ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ತಜ್ಞರು. ಹಣ್ಣು ಪ್ರೋಟೀನ್, ಶರ್ಕರಪಿಷ್ಟ, ಕಬ್ಬಿಣ, ಪೊಟ್ಯಾಷಿಯಂ, ಮೆಗ್ನೇಷಿಯಂಗಳಂತಹ ಅಂಶಗಳಿಂದ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶಯುಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಹಣ್ಣು ಒಗರಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನವರು ತಿನ್ನಲು ಹಿಂಜರಿಯುತ್ತಾರೆ. ತಿನ್ನುವವರ ನಾಲಗೆ ಇದು ಸಿಹಿಯ ಅನುಭವವನ್ನೂ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಬೀಜದೊಂದಿಗೆ ಹಣ್ಣನು ನುಂಗುವ ಮೂಲಕ ಹಣ್ಣು ತಿನ್ನಬಹುದು. ಕೆಲವರು ಹಣ್ಣಿನ ತಿರುಳನ್ನು ನಾಲಗೆಯಿಂದ ಚಪ್ಪರಿಸಿ ಬೀಜವನ್ನು ಉಗುಳುತ್ತಾರೆ.

          ಮಣ್ಣಡಕೆ ಮರದ ಸೊಪ್ಪನ್ನು ಪಶುಗಳಿಗೆ ಮೇವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮರದ ತೊಗಟೆಯಿಂದ ಮಾಡಿದ ಕಷಾಯದಿಂದ ಅತಿಸಾರ ಹೊಟ್ಟೆನೋವು ಗುಣಮುಖವಾಗುವುದು. ಗಾಯಗಳಿದ್ದಲ್ಲಿ ಅದಕ್ಕೆ ಮರದ ತೊಗಟೆಯಿಂದ ಮಾಡಿದ ಗಂಧವನ್ನು ಲೇಪಿಸಿದರೆ ಗಾಯ ಕಡಿಮೆಯಾಗುವುದು. ಚಳ್ಳೆಹಣ್ಣಿನ ಎಳೆಮಿಡಿಗಳಿಂದ ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗುವುದು. ಹಣ್ಣಿನಿಂದ ಮದ್ಯ ತಯಾರಿಕೆ ಸಾಧ್ಯ. ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆ ಅಕ್ಕಿಹಿಟ್ಟಿನೊಂದಿಗೆ ಮಣ್ಣಡಕೆ ಹಣ್ಣನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ದೋಸೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮಣ್ಣಡಕೆ ಮರ ಎಲ್ಲೂ ಕಾಣದಾಗಿದೆ. ಅಳಿವಿನತ್ತ ಸಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದರ ರೆಂಬೆಗಳಿಂದ ಅಥವಾ ಬೀಜಗಳಿಂದ ಹೊಸ ಗಿಡಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಕೋತಿ, ಪಕ್ಷಿಗಳು ಇದರ ಹಣ್ಣನ್ನು ತಿಂದು ಬೀಜಗಳನ್ನು ಪಸರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಗಿಡಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತಿವೆ. ಹಣ್ಣಿನಲ್ಲಿರುವ ಗಮ್‍ನಂತಹ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಕಾಗದಗಳನ್ನು ಅಂಟಿಸಲು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೃಷಿ ಪುಕರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಕೆತ್ತನೆ ಕೆಲಸಗಳಿಗಾಗಿ ಈ ಮರ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ.